Dagboek van een bakvisch, 1922-’23 (pdf)

Het Historisch Centrum Leeuwarden heeft op zijn website een heerlijk dagboekje staan, een scan van het originele handschrift plus transcriptie. Het is geschreven door Martha Feitsma, geboren in 1907 te Leeuwarden in een Joods gezin, en het bestrijkt de periode 29 augustus 1922 t/m 16 juli 1923, bijna één jaar dus. Martha lijkt me een leuk, intelligent meisje, met echte bakvissenproblemen en – streken. Een soort Joop ter Heul, maar dan echt. Op 12 december 1922 schrijft ze:

Omoe, die hier is uit A’dam, omdat tante Ka (heel netjes uitgedrukt) een baby verwacht, was vanavond bij ons. Moe was aan ’t breien, een manie van haar voor camisooltjes. Pa, was druk aan ’t levenpuzzelen, en ik, Martha Feitsma, zat te leeren en na dien tijd ijverig te breien aan een maaslap. Ik kan dus ook wel degelijk! en huishoudelijk wezen als ik wil, maar ik wil altijd niet. Ik wou dat ik gevraagd werd voor ’t Elo bal. Ik weet misschien een paar jongens voor mij. voor ’t bal. Ik kom hier nader op terug. Welterusten.

Bals zijn dat jaar sowieso voor Martha een belangrijk onderwerp. Lees haar aantekening van 11 januari 1923:

Om 7 uur werd er gebeld en Meneer de Vries van de Eewal aangekondigd. Ik kreeg een hoofd als een rooie kool en lispelde maar iets toen hij me goedendag zei. Ik bemerk dat ik nog niets van hem verteld heb. Die hij is de bewuste jongeling die ik voor ’t bal gevraagd heb. Dinsdag heb ik hem de volgende brief geschreven:
Mijnheer,
Als leerlinge van de Meisjes HBS heb ik de vrijheid U beleefd te vragen of U op het schoolbal dat 17 Februari gehouden wordt m’n cavalier wilt zijn. Uw gunstig antwoord gaarne tegemoetziende
Hoogachtend
Martha Feitsma.

Ik heb in de brief heel netjes U gezet maar we zeggen je tegen elkaar. Hij valt me 100% mee. Ik vind hem wel leuk! Hij is wel een uur bij ons geweest en ik ben doodsbenaauwd dat ik helke minuut een stommiteit heb begaan. Maar enfin: Schwamm darüber!

Martha trouwde op haar twintigste, niet met meneer De Vries maar met Joseph Sanders; het paar kreeg drie kinderen. Martha dreef een hoedenwinkel in Leeuwarden. Zij en haar kinderen werden op 8 oktober 1944 in Auschwitz omgebracht; haar man stierf in maart 1945 in Buchenwald. Informatie over Martha en over haar dagboekje vind u op deze website. De pdf van het dagboekje zelf is hier te downloaden.