|
|
Filmopnames voor Editie NL in het Nederlands Dagboekarchief. Monica Soeting doet het woord. En dat doet ze fantastisch!! We hebben het archief samen opgericht in 2009. We zijn blij dat we nu een prachtige en nog groeiende collectie hebben die professioneel is ondergebracht bij het Meertens Instituut. En een enthousiast werkteam en een groep lezers die allemaal meehelpen.
Lees meer op Editienl: klik hier
Historische informatie
Voor historici zijn dagboeken altijd enorm interessant, vertelt Monica Soeting van het Nederlands Dagboekarchief (NDA). “Daaruit kunnen we opmaken hoe mensen op bepaalde gebeurtenissen reageerden. Het geeft een idee van het leven in een bepaalde periode.”
Ook wat mensen níét opschrijven kan veel vertellen. “Vermijden ze het onderwerp politiek? Zetten ze drie puntjes neer waar het gaat over seksuele handelingen? Dat soort dingen zijn heel interessant.”
“Soms schrijven ze met het vooruitzicht dat het in de toekomst heel belangrijk is, of voor degene die na hen geboren worden. Dan schrijven mensen vaak heel uitgebreid”, aldus Soeting.
Van alle tijden
Het schrijven van een dagboek is volgens haar van alle tijden. Het wordt en werd gedaan door mensen van alle leeftijden, en met verschillende redenen. “In de achttiende eeuw moesten kinderen dagboeken bijhouden ter controle en opvoeding.”
In de negentiende eeuw soms juist als straf. “Er was bijvoorbeeld een jongen die iets gemeens over de buren had gezegd. Als straf moest hij voor zijn vader een dagboek bijhouden.”
Maar volwassenen deden het vroeger ook al. “Soms waren die dagboeken heel moreel of ethisch verantwoord. Over mensen die gezondigd hadden. Maar mensen schreven ook toen al gewoon over de dingen die ze gedaan hadden.”
Dinsdag 16 mei 2023
Er liggen nog steeds een hoop nieuwe dagboekcollecties te wachten om ingeschreven te worden. Ondanks de hoeveelheid komt er langzaam schot in het proces. De opgebouwde achterstand na de Covid-periode lijkt steeds iets kleiner te worden.
Vanmorgen weer een nieuwe collectie ter handen genomen, bestaande uit 12 dagboeken in schriftvorm. Het eerste dagboek dateert uit het jaar 1927. Sommige woorden zijn nog in oud Nederlands geschreven. Naarmate je meer dagboeken in handen krijgt, kun je aan het taalgebruik steeds duidelijker herkennen of een collectie geschreven is in de huidige periode of flink wat jaren terug.
De auteur van de dagboeken, ik noem hem John, is geboren in 1909. Hij is begonnen met het schrijven van dagboeken omdat hij zijn gedachten graag kwijt wil en hij ‘een kalme vriend’ zoekt in het leven. Als toevoeging hierbij de eerste bladzijde uit zijn dagboek:
Ik wil een dagboek schrijven.
Dat is een uiting van werkzaamheid, dit zeg ik niet om mij zelf te vleien, want werkelijk ik heb vandaag een kolossale lust in werken.
Dit komt omdat Sara gisteren is geweest.
O, Sara! Maar ik zal eerst nog wat verder praten over het schrijven van dit dagboek.
Ik heb hier op aarde, het is tegen mijn zin in, zoo’n zwakke zin geworden, zoo’n farizeïsche toon vind ik dat in dat, hier op aarde ligt, maar ik ga verder.
Ik heb hier op aarde geen vriend dien ik alles zo gemakkelijk weg vertellen kan, die me helpt om mijn moeilijkheden te overwinnen.
Daarom is het noodzakelijk dat ik mijn gedachten op papier ga zetten.
Ik hoop dat dit dagboek mijn vriend zal worden, een kalme vriend, die me altijd zal voorhouden wat ik vroeger gedacht heb.
Ik wensch ook tegenover dit stomme (?) dictaat eerlijk te zijn, dat ik mijn denken als ‘t ware op deze bladzijden photographeer.
Ja, ik geloof dat het een vriend voor mij zal worden, want och!, ik denk zooveel en vooral over zooveel verschillende onderwerpen, dat ik graag mijn hart en hoofd zal uitstorten.
Is het is dan of ik te vol van gedachten, ik wil dan zoo graag enkele, daarvan in woorden omzetten!
Een ding wil ik hier nog neerschrijven met extra-duidelijke letters: Ik wil dit dagboek schrijven volhouden. Ik zet het hier nog eens neer, want ik heb nu eenmaal een karakter van wel beginnen en weinig of niets ten einde brengen.
Veel dagboekschrijvers beginnen hun eerste dagboek met dit soort opmerkingen. Het is dan mooi om in de dagboeken die hierop volgen te ontdekken of hun verwachtingen een beetje uitkomen.
Tekst en foto’s: Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam
Dagboeken zijn er in allerlei versies. In getekende vorm, beplakt met plaatjes, geschreven of getiept. Er zijn ook dagboekschrijvers die de dagelijkse gebeurtenissen afwisselen met gedichten. Sommigen schrijven hun hele dagboek in dichtvorm, maar dat komt niet veel voor. In veel dagboeken zijn echter wel hier en daar gedichten te vinden. Soms zelf geschreven, soms bestaande gedichten, gezocht bij een bepaalde situatie uit het leven van de dagboekschrijver.
En dan zijn er nog mensen die schrijven over het dagboek zelf en/of het bijhouden ervan.
Onlangs kwam onderstaand gedicht binnen bij het Nederlands Dagboekarchief, van Tseard Veenstra. Heel graag willen wij hem via deze weg voor het gedicht bedanken en het ook met jullie delen:
Dagboek
Als ooit het schrijven mij vergaat
en uitgedroogd de pen ligt
naast het lege blad
Als ooit die leegte mij is
en ik vergeten ben wat heet
zijn hier en daar
mijn letters van weleer
om vast te houden
wat, waar en wanneer
Op de bijgevoegde foto is een gedicht te zien afkomstig uit een van de collecties die momenteel wordt ingewerkt. Heb je ook een gedicht of bijvoorbeeld een kort verhaaltje over je dagboek of uit een van je dagboeken dat je graag zou willen delen, schroom dan niet om dit toe te sturen (vermeld dan a.ub. wel of we het op de website en Facebook mogen plaatsen). Wie weet komt er zo nog eens een gedichtenrubriek op de Facebookpagina/website van het Nederlands Dagboekarchief tot stand.
Foto en tekst: Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam
Een van de nieuwe collecties die onlangs is ingeschreven, bestaat uit dagboeken uit de periode 1901-1908. De auteur was van beroep zeeman en leraar Engels. De kleindochter van de auteur heeft de collectie aan het Nederlands Dagboekarchief geschonken. Behalve dagboeken bevat de collectie ook een manuscript van de auteur. Zijn kleindochter heeft het handgeschreven manuscript tijdens de coronapandemie overgetikt. Aan de stijl heeft zij niets gewijzigd, ze heeft alleen de spelling grotendeels in hedendaags Nederlands veranderd. Een enkele keer vond zij een tekst die doorgestreept was zo leuk of het vermelden waard, dat ze die tussen haken heeft genoteerd. Het gebeurt regelmatig dat nabestaanden een hele collectie of delen ervan uittypen. Het kan een goede manier zijn om op deze manier hun voorouders (nog) beter te leren kennen. Voor onderzoekers en belangstellenden is zo’n document een belangrijke hulpbron. De uitgetypte versie zorgt voor leescomfort omdat niet alle handschriften eenvoudig te ontcijferen zijn.
Tekst en foto: Meertens Instituut te Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief te Amsterdam
Het is druk bij het Dagboekarchief! Al zeggen velen: maak je niet zo druk, toch wil je zoveel mogelijk op een dag doen, zodat alle collecties over een niet al te lange termijn een plek krijgen in de catalogus. Hoe leuk is het niet als collecties toegankelijk zijn, zodat onderzoekers en andere geinteresseerden er iets aan hebben.
De laatste weken is er veel werk verricht aan de ‘Meertens-archieven’ waar het Dagboekarchief er een van is. Ik werk ook voor de andere Meertens-archieven. We konden flink wat nieuwe collecties inschrijven en toevoegen aan de bestaande collecties. De afgelopen tijd waren dat bijna alleen collecties gericht op muziek, bestaande uit bladmuziek, liedboekjes en liedbladen. Na enige weken, vandaag weer een nieuw binnengekomen dagboekcollectie opgepakt. Toeval bestaat niet, zegt men. Bij het openen van het dagboek opnieuw muziek! De Beatles deze keer. De dagboekschrijfster is duidelijk fan, zo blijkt onder andere uit het volgende citaat:
En nu romantiek. Yhea, yhea, yhea. George Chakiris heeft afgedaan. Zijn foto hangt nog boven m’n bed, want 1 ding is zeker, knap is-t-ie. Nou zijn de Beatletjes aan de beurt. Ik moest niets van ze hebben, tot ik hun eerste film ‘’A hard day’s night’zag.
Ook de film The West Side Story maakt diepe indruk op de schrijfster:
Het is nu vijf uur. Gisteren heb ik maar niet geschreven, want ik was helemaal overstuur. ‘’West side story’’ was zo zielig! Tony is erg zielig om het leven gekomen, daardoor kwam het dat ik helemaal overstuur was.
In veel dagboeken kom je herkenning tegen. Zo herinner ik mezelf ineens hoe overtuur ik zelf was (en nog ben) tijdens de scene waarin ET en Elliot afscheid van elkaar nemen of het mooie weerzien tusssen Jack en Rose aan het einde van de film de Titanic.
Heb je ook een dagboekcollectie en zou je deze aan een archief willen schenken, schroom dan niet om contact met ons te zoeken. We kijken graag mee of je collectie past binnen het dagboekarchief. Je kunt ons het beste mailen: info@dagboekarchief.nl
Mocht je het leuk vinden om dagboeken te lezen: iedere maand organiseert het dagboekarchief een lezersdag. Wil je hier meer informatie over of je hiervoor aanmelden, laat het ons dan vooral weten via het eerder genoemde mailadres.
 
Tekst en foto’s: Meertens Instiuut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam
Het is alweer december. Voor het Dagboekarchief een druk en veelbewogen jaar. Er zijn veel nieuwe collecties binnengekomen, ook zijn we opnieuw begonnen met het inventariseren van archieven. Hierdoor hopen we in de toekomst de collectie beter toegankelijk te kunnen maken voor onderzoekers en belangstellenden. De klus zal nog wel even in beslag nemen, omdat er ook veel nieuwe collecties ingeschreven moeten worden. Maar we hopen op een voorspoedige voortgang en ook voor het nieuwe jaar is het ons streven hier hard aan te werken.
In een van de ingeschreven collecties bevind zich een brief geschreven in 1919/1920. Het leek ons leuk om de tekst, zoals hij werkelijk geschreven is, over te nemen en deze via deze weg met jullie te delen (uit privacy overweging hebben we de namen weer iets aangepast)
1 Lieve Vader, beste Moeder!
Bij ‘t begin van ‘t nieuwe jaar
Maakte ik, – al is ‘t nog niet netjes, –
Toch een wenschje voor u klaar!
2
‘k Kan nog wel niet heel best schrijven,
Maar ‘k weet ook, dat op deez’ dag
Ieder, die maar wat kan praten,
Niet geheel toch zwijgen mag!
3
En ‘k beloof u, ‘k zal mijn best doen,
Dat ik ‘t heel wat beter leer;-
Kijk naar ‘t schrijven niet te veel dus
Of naar fouten dezen keer!
4
‘k Hoop, dat ‘t nieuwe jaar ons allen
Recht verheugd en blij doe zijn,
Dat wij bij elkander blijven
Zonder ziekte, ramp of pijn!
5
‘k Wil zoo gaarne mij gedragen
Als een goed, gehoorzaam kind-
En was ‘k wel eens stout in ‘t oude
‘k Hoop, dat ‘t nieuwe dat niet vindt.
Uw liefhebbende
Deanna en William
Namens het Dagboekarchief wensen wij jullie allen hele fijne feestdagen toe en alvast een heel gelukkig nieuwjaar! Tekst en foto : Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief
|
COLLECTIE NEDERLANDS DAGBOEKARCHIEF |
|
Vind ons op Facebook