|
|
De afgelopen tijd hebben we voornamelijk blogs geplaatst over onze eigen collectie. Voor deze maand augustus eens iets heel anders.
Ook bekende personen houden met regelmaat een dagboek bij. Soms worden ze uitgegeven in boekvorm, of iemand vertelt erover in een interview en natuurlijk zijn er ook vele waarvan we nooit zullen weten dat ze een dagboek hadden of hebben. Een van de personen van wie bekend is geworden dat ze dagboeknotities bij hield was Norma Jeane Mortenson, op latere leeftijd bekend als Marilyn Monroe.
Norma Jeane werd geboren op 1 juni 1926 in Los Angeles, Californië. Ze had geen stabiele jeugd. Uiteindelijk werd ze door een fotograaf ontdekt in een fabriek waar ze werkte. Daar kwam een modellen carrière uit voort en vervolgens een contract in de filmwereld.
Als bescheiden verzamelaar van boeken, films, plaatjes en een pepermunt doosje met de afbeelding van Marilyn/Norma Jeane, kwam ik tijden geleden ook een boek tegen met gepubliceerde gedichten, brieven en dagboekaantekeningen van haar. Ik was enorm blij met deze vondst. In haar egodocumenten schrijft ze uitgebreid over haar gevoelsleven en ook is te zien dat ze erg van literatuur en poëzie hield. Het geeft een heel ander beeld van de glamourfilmster uit Hollywood films.
Een van haar citaten is:
‘’Just because you fail once, doesn’t mean you’re gonna fail at everything.”
Een thema dat ook veel terugkomt in dagboekcollecties in het dagboekarchief.
Tekst: Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam (De foto is afkomstig van Google)
Deze week zijn er enige poëziealbums uit de collectie van het dagboekarchief overgebracht naar de collectie poëziealbums van het Meertens Instituut. Het betrof een oude nog niet ingeschreven collectie die niet meer volgens de nieuwe richtlijnen verwerkt kon worden. Onder deze bijzondere albums bevond zich een exemplaar uit het jaar 1896.
Filmopnames voor Editie NL in het Nederlands Dagboekarchief. Monica Soeting doet het woord. En dat doet ze fantastisch!! We hebben het archief samen opgericht in 2009. We zijn blij dat we nu een prachtige en nog groeiende collectie hebben die professioneel is ondergebracht bij het Meertens Instituut. En een enthousiast werkteam en een groep lezers die allemaal meehelpen.
Lees meer op Editienl: klik hier
Historische informatie
Voor historici zijn dagboeken altijd enorm interessant, vertelt Monica Soeting van het Nederlands Dagboekarchief (NDA). “Daaruit kunnen we opmaken hoe mensen op bepaalde gebeurtenissen reageerden. Het geeft een idee van het leven in een bepaalde periode.”
Ook wat mensen níét opschrijven kan veel vertellen. “Vermijden ze het onderwerp politiek? Zetten ze drie puntjes neer waar het gaat over seksuele handelingen? Dat soort dingen zijn heel interessant.”
“Soms schrijven ze met het vooruitzicht dat het in de toekomst heel belangrijk is, of voor degene die na hen geboren worden. Dan schrijven mensen vaak heel uitgebreid”, aldus Soeting.
Van alle tijden
Het schrijven van een dagboek is volgens haar van alle tijden. Het wordt en werd gedaan door mensen van alle leeftijden, en met verschillende redenen. “In de achttiende eeuw moesten kinderen dagboeken bijhouden ter controle en opvoeding.”
In de negentiende eeuw soms juist als straf. “Er was bijvoorbeeld een jongen die iets gemeens over de buren had gezegd. Als straf moest hij voor zijn vader een dagboek bijhouden.”
Maar volwassenen deden het vroeger ook al. “Soms waren die dagboeken heel moreel of ethisch verantwoord. Over mensen die gezondigd hadden. Maar mensen schreven ook toen al gewoon over de dingen die ze gedaan hadden.”
Dinsdag 16 mei 2023
Er liggen nog steeds een hoop nieuwe dagboekcollecties te wachten om ingeschreven te worden. Ondanks de hoeveelheid komt er langzaam schot in het proces. De opgebouwde achterstand na de Covid-periode lijkt steeds iets kleiner te worden.
Vanmorgen weer een nieuwe collectie ter handen genomen, bestaande uit 12 dagboeken in schriftvorm. Het eerste dagboek dateert uit het jaar 1927. Sommige woorden zijn nog in oud Nederlands geschreven. Naarmate je meer dagboeken in handen krijgt, kun je aan het taalgebruik steeds duidelijker herkennen of een collectie geschreven is in de huidige periode of flink wat jaren terug.
De auteur van de dagboeken, ik noem hem John, is geboren in 1909. Hij is begonnen met het schrijven van dagboeken omdat hij zijn gedachten graag kwijt wil en hij ‘een kalme vriend’ zoekt in het leven. Als toevoeging hierbij de eerste bladzijde uit zijn dagboek:
Ik wil een dagboek schrijven.
Dat is een uiting van werkzaamheid, dit zeg ik niet om mij zelf te vleien, want werkelijk ik heb vandaag een kolossale lust in werken.
Dit komt omdat Sara gisteren is geweest.
O, Sara! Maar ik zal eerst nog wat verder praten over het schrijven van dit dagboek.
Ik heb hier op aarde, het is tegen mijn zin in, zoo’n zwakke zin geworden, zoo’n farizeïsche toon vind ik dat in dat, hier op aarde ligt, maar ik ga verder.
Ik heb hier op aarde geen vriend dien ik alles zo gemakkelijk weg vertellen kan, die me helpt om mijn moeilijkheden te overwinnen.
Daarom is het noodzakelijk dat ik mijn gedachten op papier ga zetten.
Ik hoop dat dit dagboek mijn vriend zal worden, een kalme vriend, die me altijd zal voorhouden wat ik vroeger gedacht heb.
Ik wensch ook tegenover dit stomme (?) dictaat eerlijk te zijn, dat ik mijn denken als ‘t ware op deze bladzijden photographeer.
Ja, ik geloof dat het een vriend voor mij zal worden, want och!, ik denk zooveel en vooral over zooveel verschillende onderwerpen, dat ik graag mijn hart en hoofd zal uitstorten.
Is het is dan of ik te vol van gedachten, ik wil dan zoo graag enkele, daarvan in woorden omzetten!
Een ding wil ik hier nog neerschrijven met extra-duidelijke letters: Ik wil dit dagboek schrijven volhouden. Ik zet het hier nog eens neer, want ik heb nu eenmaal een karakter van wel beginnen en weinig of niets ten einde brengen.
Veel dagboekschrijvers beginnen hun eerste dagboek met dit soort opmerkingen. Het is dan mooi om in de dagboeken die hierop volgen te ontdekken of hun verwachtingen een beetje uitkomen.
Tekst en foto’s: Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam
Dagboeken zijn er in allerlei versies. In getekende vorm, beplakt met plaatjes, geschreven of getiept. Er zijn ook dagboekschrijvers die de dagelijkse gebeurtenissen afwisselen met gedichten. Sommigen schrijven hun hele dagboek in dichtvorm, maar dat komt niet veel voor. In veel dagboeken zijn echter wel hier en daar gedichten te vinden. Soms zelf geschreven, soms bestaande gedichten, gezocht bij een bepaalde situatie uit het leven van de dagboekschrijver.
En dan zijn er nog mensen die schrijven over het dagboek zelf en/of het bijhouden ervan.
Onlangs kwam onderstaand gedicht binnen bij het Nederlands Dagboekarchief, van Tseard Veenstra. Heel graag willen wij hem via deze weg voor het gedicht bedanken en het ook met jullie delen:
Dagboek
Als ooit het schrijven mij vergaat
en uitgedroogd de pen ligt
naast het lege blad
Als ooit die leegte mij is
en ik vergeten ben wat heet
zijn hier en daar
mijn letters van weleer
om vast te houden
wat, waar en wanneer
Op de bijgevoegde foto is een gedicht te zien afkomstig uit een van de collecties die momenteel wordt ingewerkt. Heb je ook een gedicht of bijvoorbeeld een kort verhaaltje over je dagboek of uit een van je dagboeken dat je graag zou willen delen, schroom dan niet om dit toe te sturen (vermeld dan a.ub. wel of we het op de website en Facebook mogen plaatsen). Wie weet komt er zo nog eens een gedichtenrubriek op de Facebookpagina/website van het Nederlands Dagboekarchief tot stand.
Foto en tekst: Meertens Instituut Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief Amsterdam
Een van de nieuwe collecties die onlangs is ingeschreven, bestaat uit dagboeken uit de periode 1901-1908. De auteur was van beroep zeeman en leraar Engels. De kleindochter van de auteur heeft de collectie aan het Nederlands Dagboekarchief geschonken. Behalve dagboeken bevat de collectie ook een manuscript van de auteur. Zijn kleindochter heeft het handgeschreven manuscript tijdens de coronapandemie overgetikt. Aan de stijl heeft zij niets gewijzigd, ze heeft alleen de spelling grotendeels in hedendaags Nederlands veranderd. Een enkele keer vond zij een tekst die doorgestreept was zo leuk of het vermelden waard, dat ze die tussen haken heeft genoteerd. Het gebeurt regelmatig dat nabestaanden een hele collectie of delen ervan uittypen. Het kan een goede manier zijn om op deze manier hun voorouders (nog) beter te leren kennen. Voor onderzoekers en belangstellenden is zo’n document een belangrijke hulpbron. De uitgetypte versie zorgt voor leescomfort omdat niet alle handschriften eenvoudig te ontcijferen zijn.
Tekst en foto: Meertens Instituut te Amsterdam / Nederlands Dagboekarchief te Amsterdam
|
COLLECTIE NEDERLANDS DAGBOEKARCHIEF |
|
Vind ons op Facebook