“Voor nieuwe zaken of ideeën heeft men nieuwe woorden nodig. Iets bestaat niet echt, wanneer er geen woord is om het aan te duiden,” schreef Rudolf Dekker in een artikel getiteld “Wat zijn egodocumenten?” in het tijdschrift Indische Letteren (jrg. 8, 1993). Het grote Van Dale woordenboek verklaart het woord egodocument als volgt: “document over persoonlijke gebeurtenissen en levenservaringen”. Als voorbeeld worden brieven en dagboeken genoemd. Het woord “egodocument” is rond 1955 bedacht door de schrijver/historicus prof. Jacques Presser; hij gebruikte het in zijn colleges. Het woord autobiografie is ouder; in het Nederlands werd het rond 1850 voor het eerst gebruikt. Het raakte maar langzaam ingeburgerd.
Hoe belangrijk zijn egodocumenten voor wetenschappelijk onderzoek? Binnen de geschiedwetenschap en de letterkunde werden genres als dagboek en autobiografie wel belangrijk gevonden, maar niet altijd in dezelfde mate. Nog in de negentiende eeuw lag de focus van de geschiedwetenschap vooral op de politiek. De egodocumenten die toen belangrijk werden gevonden, waren vooral de dagboeken, brieven, memoires e.d. van politieke hoofdfiguren. Ook de ideehistorische wetenschap richtte zich aanvankelijk op egodocumenten van “grote denkers”. Pas de afgelopen decennia is er meer belangstelling gekomen voor egodocumenten van “gewone mensen”, met name bij onderzoekers op het terrein van de sociale geschiedenis.
Het artikel van Rudolf Dekker laat zien hoe de waardering en belangstelling voor egodocumenten kon variëren, niet alleen door de tijd heen, maar ook binnen verschillende takken van wetenschap. Ook bespreekt Dekker de kwestie van betrouwbaarheid: in hoeverre kun je zeggen dat egodocumenten wáár zijn? En kunnen ze eigenlijk als representatief beschouwd worden voor een bepaald tijdperk of een sociale groep?
Het artikel van Rudolf Dekker is een aanrader voor wie zich in dit onderwerp wil verdiepen. Het is hier (klik) op de website van de DBNL in zijn geheel te lezen.
Vind ons op Facebook